+17 °С
Салкым
Антитеррор
Вань иворъёс
Общество
8 декабрь 2018, 23:43

Владимир Владыкин: Удмуртъёс мон понна – со ваньмыз

4-тӥ толсуре Удмуртиысь йӧскалык лыдӟетъюртлэн Йӧскалык но шаертодон литературая центраз профессорен, истори тодосъя докторен, публицистэн но кылбурчиен Владимир Владыкинэн пумиськон ортчиз. Ужрад тодосчилэн 75 ар тырмонэзлы но «Диалог продолжается» книгаез потонлы тупатэмын вал.

Владимир Владыкинэз ӟечкыланы, солы юанъёс сётыны но сое кылзыны профессорлэн дышетскисьёсыз но эшъёсыз, Удмурт кун университетысь студентъёс но вань мылкыд карисьёс люкаськизы. Соос пӧлын Удмуртиысь лулчеберетъя но туризмъя министр Владимир Соловьёв, йӧскалык политикая министр Лариса Буранова, «Айкай» ансамбльлэн кивалтӥсез Пётр Данилов, элькунысь калык суредась Пётр Ёлкин, Россиысь лулчеберет удысысь дано ужась Анэтта Сидорова но мукетъёсыз.
Нырысетӥ юан, кудзэ Владимир Владыкинлы сётӥзы – мар тӥ понна удмурт луыны? Та юанлы этнограф вакчияк валэктон сётӥз – «ваньмыз».
"Зэмзэ но, удмурт мон понна – со ваньмыз. Мон быгатысал, дыр, улонме мукет сямен пуктыны. Вормонъёсы но луысалзы, дыр. Умойгес-а, лябгес-а, мон уг тодӥськы. Мукет сямен, дыр. Но озьы кулэ вал, мон дорам, калыке доры, семьяе доры, кылэ доры берытски. <…> Удмуртъёс – со паймымон калык, мон тау карисько удмурт калыклы", - Владимир Владыкин, истори тодосъя доктор.
Озьы ик удмуртъёсын герӟаса, профессорлэсь удмурт калыклэн кепыран сямыз сярысь юазы – со плюс яке минус? Та тема ласянь Владимир Владыкин выль книгаяз но гожтэ.
"Со плюс минусэн. Одӥг ласянь, со умой, ми кепыраськом шуыса. Син азяды пуктэ ай, ваньзы кӧбертэм луысалзы ке, востэмъёс ӧз кыльысалзы ни ке, кытын асьмедыз шедьтысалзы? Удмуртиын, зэм ук. Со умой одӥг ласянь. Но калык понна со кӧня ке уродгес. Адями понна со умой" , - Владимир Владыкин, истори тодосъя доктор.
Тодосчи пусъе, берло дыре удмуртъёслэн этнопсихологиязы ӧжытак воштӥськиз. Табере шуо: удмуртэз ӝӧк сьӧры уд пукты, собере ӝӧк сьӧрысь уд потты. Со но умой ӧвӧл, лыдъя Владимир Владыкин.
Та ӧрын вераськонэз азьланьтыса, истори тодосъя докторлы валтӥсь алама удмурт сямъёс сярысь юан сётӥзы. Соосты но Владимир Владыкинлэн «Диалог продолжается» книгаяз шедьтыны луоз, соин ик автор книгаез лыдӟыны ӵектӥз. Публицист пусйиз, та уж шонерак гожтэмын, нокыӵе тупатъянъёс отчы пыртэмын ӧвӧл, соин ик лыдӟись Владимир Владыкинлэсь зэмос малпанъёссэ адӟоз.
Нялтас вераса, «Диалог продолжается» книга кылосбур тодосъя докторен Алексей Арзамазовен ӵош кылдытэмын. Со ӧз луысал ке, та уж ӧй пӧрмысал, шуэ Владимир Владыкин.
Куке 16 аресъем Алексей Арзамазов Нижний Новгородысь Удмуртие вуиз но удмурт кылосбуръя факультетэ пыриз, Владимир Владыкинлэн улонэз но мукет сямен кошкиз, пусъе этнограф. Со дыре ик Алексей Арзамазов удмурт кылэз но калыкез тодыны но валаны тыршон сюресаз Владимир Владыкинлэн юрттэмезлы тау каре.
"Вераськыны Владимир Емельяновичен – шуд гинэ ӧвӧл, со – дышетскон, малы ке шуоно тон солэн малпанъёсаз пыриськод, тон мургес валаны кутскиськод калыкын валтӥсь процессъёсты. Мон понна со тужгес но кулэ вал, малы ке шуоно удмурт калыкез, удмурт кылэз, удмурт лулчеберетэз усьтон вань та аръёс ӵоже Владимир Емельяновичен вераськон пыр ортчиз", - шуэ Алексей Арзамазов, кылосбур тодосъя доктор.
Владимир Владыкин соослэн дышетӥсьсы шуыса тросэз пумиськонэ люкаськемъёс но пусйизы. Куд-огез соос пӧлысь зэмзэ но профессорлэн лекциосаз ветлӥзы, кылсярысь, Удмуртиысь йӧскалык политикая министр Лариса Буранова. Владимир Владыкин со понна быдэс улонэзлы дышетӥсь кылиз, шуэ кивалтӥсь. Соин ик Лариса Буранова тыршоз, тросгес адямиос истори тодосъя докторен тодматскыны но солэсь тодон-валанъёссэ асьсэлы басьтыны мед быгатозы шуыса.
"Али туж кулэ книга, кудӥзлэн «Владыкин – улонлэн учебникез» пуштросэз луоз. <…> Зэмзэ верано ке, ми туж ӧжыт дунъяськом со адямиосты, кудъёссэ пумитаськом улонамы, ми туж ӧжыт юанъёс сётъяськом. Мон шуысал, ми туж ӧжыт мертаськом ас выламы со адямиослэсь опытсэс но улонзэс, кудъёсынызы милемлы удалтӥз та улонын пумиськыны но артэ улыны. <…> Кинэн тӥледлы пумиськылыны кылдӥз, кызьы улон тӥледыз пумитаз, кызьы тӥ улондэс лэсьтӥзы – мыным потэ, та зэмзэ но егитъёслы улонзэс пуктыны умой учебник луыны быгатэ", - вераз
Лариса Буранова, Удмуртиысь йӧскалык политикая министр.
Юанъёс но ӟечкыланъёс сяна, пумиськонын Владимир Владыкинлэн семьяез но улон сюресэз сярысь веранэз чузъяськиз. Озьы ик этнограф удмурт литературалэн туала югдурез сярысь малпанъёссэ шараяз.
Тодэ вайытом, истори тодосъя доктор 75 ар тырмонзэ 20-тӥ южтолэзе пусйиз. Котырес лыдпусэныз сое «Удмурт Кенеш» огазеяськонлэн Пичи кенешаз ӟечкылазы. Со сяна, куартолэзе этнографлэсь «Религиозно-мифологическая картина мира удмуртов» выльдэм монографизэ кыкетӥзэ поттӥзы.
Читайте нас в